نام :بذر البنج
نام تيره:solana ceae
نام علمي:Hyocyamus niger
مقدمه:
از گذشته مردم از سمي بودن گياه بنگ دانه مطلع بودند و براي مداواي برخي از بيماري ها از آن استفاده مي كردند0
پمادهايي كه از برگهاي اين گياه ساخته مي شد در اكثر فارماكوپه ها
عنوان يك گياه دارويي معرفي شده است0برگها ،بذرها و ريشه بذر البنج حاوي مواد مؤثره است كه در صنايع داروسازي اهميت زيادي دارد0اندام هاي ذكر شده سمي ومرگ آورند ومواد دارويي آنها را فقط بايد در صنايع داروسازي استحصال نمود 0بذر البنج يكي از تركيبات سيگار ضد آسم است 0
پراكنش جغرافيايي:
اين گياه در كنار جاده ها،اماكن ،مخروبه ها،قبرستانها ومناطق باير اغلب نقاط اروپا مانند يوگسلاوي،منطقه مديترانه ونقاط مركزي وغربي آسيا مانند ايران وهمچنين شمال آفريقا ميرويد0در ايران اين گياه در اطراف تهران،كرج،نواحي شمالي تهران مانند ونك،آذربايجان ،اردبيل،آستارا ،اراك وتفرش وگرگان ميرويد0
خصوصيات گياهشناسي:
گياهي است علفي ،دو ساله وداراي ساقه استوانه اي شكل،خميده در ناحيه رأس و به ارتفاع cm80 تا60 اين گياه ريشه اي راست،دراز ونسبتاً ضخيم دارد0
برگهاي متناوب ،مثلث شكل ،نوك تيز ودر قسمت انتهايي ساقه معمولاً عاري از دمبرگ ومنقسم به لوبهاي نامساوي است0رنگ برگها سبز مايل به سفيد وبه مجرد دست زدن نيز به انگشتان مي چسبد0
گلها در ارديبهشت و خرداد ظاهر مي شود0ميوه آن پوشينه وداراي ظاهري شبيه ديگ دهانه دار ومحتوي 500تا4گلها در ارديبهشت و خرداد ظاهر مي شود0ميوه آن پوشينه وداراي ظاهري شبيه ديگ دهانه دار ومحتوي 500تا400دانه كوچك است0گلهاي درشت آن سمي است ولي با وجود آن مورد توجه زنبور عسل قرار مي گيرد0
قسمت مورد استفاده آن برگ ودانه است0
تركيبات شيميايي:
مقدار كلي آلكالوئيدهاي آن بر حسب شرايط محيط تغيير مي كند ولي در هر حال مقدار كلي آن از بلادون كمتر است وداراي مخلوطي از آلكالوئيدهاي مهم مانند هيوسيامين،هيوسين ياآسكوپولامين وبه مقدار كم آتروپين است0علاوه بر آلكالوئيدهاي مذكور داراي روغن قابل استخراج و30 درصد آميدون مي باشد0روغن دانه آن داراي دو اسيد چرب اشباع شده استارئيك و پالمتيك ودو اسيد چرب اشباع نشده اولئيك ولينولئيك است0
خواص درماني :
بنگ دانه اثر ضد تشنج،آرام كننده درد ،مخدر،باز كننده مردمك چشم وخواب آور دارد و در آن از بيماري هايي كه منشأ عصبي دارد وهمين طور در اختلالات دماغي استفاده مي شود0همچنين در بيماري هاي دستگاه تنفس مانند سرفه هاي تشنجي،سياه سرفه،سل ،برونشيت مزمن،دردهاي عصبي ودردمفاصل،نقرس وصرع وبه علت دارا بودن هيوسين نسبتاًزياد ددتر بيماري پاركينسون كاربرد دارد0
نياز هاي اكولوژيكي :
اين گياه تقريباًدر هر اقليمي قابل رويش است0بذر البنج گياهي است بلند روز كه در طول رويش به مقدار زيادي نور احتياج دارد0براي تسريع در رشد ونمو وافزايش مواد مؤثره به مواد هوموسي وخاكهاي غني از نيتروژن نياز دارد به طوري كه كمبود مواد وعناصر غذايي در خاك اثرهاي نامطلوبي در رويش اين گياه دارد0
مواد وعناصر مورد نياز:
استفاده از كودهاي حيواني در خاكهايي كه اين گياه كشت مي شود مناسب است وباعث افزايش عملكرد ميشود0كودهاي شيميايي نيز به مقاديرمناسب باعث افزايش پيكر رويشي ومقدار آلكالوئيدهاي آن مي شود-در فصل پاييز هنگام آماده ساختن خاك بايد ازت،اكسيد فسفر واكسيد پتاس به خاك اضافه نمود0
آماده سازي خاك:
انجام شخم عميق در زمينهايي كه در آن بذر البنج كشت مي شود ضروري است 0زمين را در فصل پاييز شخم زده وسپس كلوخه ها بوسيله ديسك شكسته وزمين را تسطيح مي كنند0
روش كاشت :
بذر گياه بذر البنج قوه ي رويشي كمي دارد 0براي افزايش قوه رويشي بذرها بايد يك دوره سرما را بگذرانند0تكثير آن با بذر صورت مي گيرد اين گياه بديل وسعت انتشاري كه دارد هيچ گاه پرورش نمي يابد0چون بذر اين گياه به علف كشها حساس است از اين رو بهتر است بابذر گياهان ديگر كشت شود0 كشت آن بصورت رديفي است تا وجين علف هاي هرز به سهولت و حداقل خسارت به بذر صورت گيرد0
مراقبت ونگهداري (داشت) :
رشد اوليه آن بسيار كند است دراين فاصله علف هاي هرز رشد مي كنند بنابراين مبارزه با علفهاي هرز باعث افزايش عملكرد مي شود0از ميان علف كشها مي توان از گراماكسون بصورت محلول پاشي استفاده كردهمين طور ،علاوه بر مبارزه شيميايي علفهاي هرز را بايد بصورت مكانيكي وجين كرد و در صورت نياز بايد اين گياه را تنك كرد0 گياهان در طول رويش بوسيله برخي آفات از جمله سوسك سيب زميني (سوسك كلرادو) آسيب مي بينند0براي مبارزه با اين آفات از محلول 2/0 درصد ديمكرون وسافيدان استفاده مي شود0 ممكن است بذر البنج در طول دوره رويش بوسيله برخي بيماريهاي قارچي نظير فيتوفترا آسيب ببيند 0تناوب كشت مناسب وآماده ساختن صحيح واصولي خاك بطور بارزي باعث كاهش بيماري هاي قارچي مي شود0
برداشت محصول :
از سال اول رويش مي توان برگهاي گياه را برداشت نمود0ه9نگامي كه برگها به اندازه نهايي خود رسيده باشندآنها را برداشت مي
كنند0برداشت برگها در اواسط تابستان بسته به شرايط اقليمي محل رويش صورت مي گيرد كه يك يا چند بار در سال برداشت مي
شود0آخرين برداشت برگها اواخر مهر-اوايل آبان صورت مي گيردچنانچه كه بذر هاي اين گياه مورد نظر باشد بايد در برداشت برگها دقت نمود تابه گلها يا جوانههاي گل دهنده آسيبي نرسد0
خشك كردن وانبار كردن :
برگها يا ساقه ها پس از برداشت بايد خشك شوند0از آنجايي كه برگها از رطوبت فراواني برخوردارند وخشك كردن آنها بسختي صورت مي گيرد بهتر است از خشك كن هاي الكتريكي استفاده كرد0درجه حرارت مناسب براي خشك كردن برگهاي بذر البنج 50 تا 60 درجه سانتي گراد است0
منابع ومآخذ:
دكتر اميد بيگي رضا/توليد وفراوري گياهان دارويي جلد دوم/مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوي/چاپ اول /1384
دكتر زرگري علي/گياهان دارويي جلد سوم/مؤسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران/چاپ ششم /1375
هانس فلوك/گياهان دارويي/دكتر توكلي صابري وصداقت/محمد رضا/چاپخانه گلشن تهران 1366/چاپ ششم 1384/صفحه 138
دكتر اخوت محمود/بيماري هاي گياهان زراعي وباغي/چاپ اول 1372