سفیدک پودری (Powdery Mildew )
سفیدک‌های پودری (سطحی یا حقیقی ) روی گندم، جو و بسیاری از گندمیان علایمی تولید می کند که قرن‌ها است شناخته شده‌اند. سفیدک‌های پودری غلات بوسیله قارچهای انگل اجباری و دارای میزبان اختصاصی از گونه Erysiphe graminis ایجاد میشوند. طی سالهای متمادی این قارچها در همراهی طولانی با میزبان خود تکامل یافته و فرمهای اختصاصی به وجود آمده است. فرم گونه‌ای که به گندم حمله میکند و فقط به گندم اختصاص دارد (به جز در موارد خاص ) ، Erysiphe graminis F.sp.tritici نامیده می‌شود. این فرم گونه در نواحی مرطوب و نیمه خشک جهان انتشار گسترده‌تری دارد. خسارت ناشی از آن 12 تا 34 درصد و در مواردی تا 45 درصد محصول گندم گزارش شده است. با توجه به آلودگی نسبتاً زیاد بعضی از مزارع گندم استان گلستان به بیماری سفیدک پودری که در سال زراعی 80-1379 مشاهده شد، نیاز بررسی هر چه بیشتر و همه جانبه این بیماری جهت دستیابی به روش‌هایی برای کنترل بهینه واصولی آن، ضروری به نظر میرسد ( کاظمی ، 1380).
نشانه‌ها و عامل بیماری
نشانه‌های سفیدک پودری روی گندم، جو و سایر گندمیان بطور کامل مشابه است. قارچ عامل بیماری Erysiphe graminis Dc . F.sp.tritici Marshal می‌باشد که به آن Blumeria graminis (Dc.Ex.Merat)E.O.Speer F.sp.tritici Marshal نیز اطلاق می‌شود. این قارچ قادر است تمام قسمت‌های هوایی گیاه میزبان را آلوده سازد، ولی بیشتر در سطح بالایی برگهای پایینی بوته‌ها دیده می‌شود. عامل بیماری در هر زمان بعد از خارج شدن گیاهچه‌ها از خاک می‌تواند گیاه میزبان را مورد حمله قرار دهد. علایم بیماری کاملاً سطحی است و عامل بیماری درسطح قسمت‌های آلوده گیاه مستقرر می‌شود (بجز مکینه‌ها که در سلولهای اپیدرمی نفوذ میکند)، بنابراین نشانه‌های بیماری که روی گیاه دیده می‌شود کلنی های عامل بیماری است که به شکل لکه‌های پهن متشکل از میسلیوم‌های پنبه‌ای در هم رفته و کنیدیوم‌ها هستند. اندامهای زایشی جنسی قارچ (آسکوکارپ cleistothecium) که با چشم غیرمسلح نیز قابل رویت هستند. بصورت نقطه‌های قهوه‌ای یا سیاه‌رنگ روی کلنی‌های مسن قارچ در مرحله رسیدن محصول ظاهر میشوند. درون آسکوکارپ‌ها، آسک‌ها و آسکوسپورها به وجود می‌آیند. مرحله غیرجنسی (کنیدیوم) عامل بیماری Oidium monilioides Desm. می‌باشد(شکل 7).
چرخه بیماری
عامل بیماری زمستان را بصورت کلیستوتسیوم روی کاه و کلش و در شرایط آب و هوایی ملایم به فرم میسلیوم و کنیدیوم طی میکند. آسکوسپورها و کنیدیهایی که بوسیله باد پراکنده میشوند، مایه آلوده کننده اولیه (اینوکلوم) هستند. آسکوسپورها در اواسط فصل گرما تولید شده و کنیدیها دربهار به کرات تشکیل میشوند. پس از جوانه‌زنی، لوله‌های تندشی هر دو نوع اسپور به طور مستقیم به گیاه گندم نفوذ کرده و در داخل سلولها مکینه را تشکیل داده و کلنی‌های سطحی اسپورزا را در سطح میزبان به وجود می‌آورند. کنیدی‌های تولید شده به وسیله باد منتشر میشوند و آلودگی‌های ثانوی را ایجاد میکنند. با افزایش سن کلنی‌ها، تولید کنیدیومی کاهش، کلیستوتسیوم‌ها تشکیل میشوند. بوته‌های گندم های خودرو که در اثر ریزش کمباین و یا موارد دیگر در مزارع باقی می‌مانند، میزبانهایی هستند که عامل بیماری را از تابستان برای زراعت زمستانه حفظ میکنند. کنیدیها به تعداد زیاد تشکیل میشوند و از لحاظ اپیدمی بیماری بیشترین اهمیت را دارند. کنیدیها در دامنه دمایی وسیع، یعنی از 1 تا 30 درجه سانتی‌گراد و بدون نیاز به آب آزاد، جوانه می‌زنند. در شرایط مناسب مزرعه جوانه‌زدن، ایجاد آلودگی و اسپورزایی ثانوی در مدت 7 تا 10 روز کامل می‌شود. بــهترین دما برای رشد قارچ و توسعه بیماری 22- 15 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. در مازندران قارچ عامل بیماری به طور عمده به صورت میسلیوم‌های غیر فعال روی گندمهای خودرو، زمستان گذرانی کرده و در اول بهار کنیدیها تشکیل شده و سبب آلودگی مزارع مجاور می‌شود. علفهای هرز گرامینه شامل ؛ اژیلوپس،فالاریس و لولیوم می‌توانند به عنوان میزبان ثانویه در ایجاد آلودگی نقش داشته باشند . قارچ عامل بیماری می‌تواند به فرمهای جنسی وغیرجنسی بر روی این علفهای هرز تابستان و زمستان گذرانی کرده و بیماری را ایجاد و منتشر کند.
مبارزه
عامل بیماری سفیدک پودری یک قارچ هتروتالیک است و نژادهای متعددی دارد. بین نژادهایی که از لحاظ ژنتیکی نامشابه‌اند هیبریداسیون رخ می‌دهد. در اثر این فرایند که معمولاً درون کلیستوتسیوم‌ها انجام می‌شود، فاکتورهای بیماریزایی و نژادهای فیزیولوژیک جدید به وجود می‌آید که از روی واکنش‌های متفاوت لاینهای تک‌ژنی یا ارقام استاندارد (متمایز کننده)، این نژادها قابل تشخیص هستند. برای تولید ارقام مقاوم، شناسایی نژادهای عامل بیماری به منظور تعیین فاکتورهای بیماریزایی و ژنهای مقاومت موثر درمناطق مختلف کشور ضروری می‌باشد.
دستورعمل مراقبت از مزارع گندم در مقابل بیماری سفیدک سطحی را منتشر نمود، که در آن اشاره شده، قارچکش‌هایی که علیه بیماری زنگ گندم موثرند علیه سفیدک پودری نیز می‌توانند موثر و مفید واقع شوند. این قارچـــکــش‌ها شامــل؛ فولیکور ( Tebuconazole EW25% )، تیلت (Propiconazole EC25% ) و آلتو (SL 10% ) Cyproconazole می‌باشند. زمان مناسب سم پاشی وقتی است که 10- 5 درصد سطح برگها به وسیله لکه‌ها یا پوشش سفید حاصل از کلنی قارچ پوشیده شد. مزارع آلوده سم پاشی شده باید بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرند. درصورت مشاهده گسترش مجدد بیماری، سمپاشی دیگری در مرحله تورم سنبله یا آبستنی (Booting) ضروری است.
منبع: www.ake.blogfa.com منبع: www.ake.blogfa.com منبع: www.ake.blogfa.com