جوامع بنه-بادام
در کوه پایه های البرز و زاگرس حتی در ارتفاعات مرکزی پایین تر از دو مدار بلوط و ارس،وضعیت محیط باعث تغییرات سیمای جوامع گیاهی شده است.یکی از عوامل دخیل در این تغییرات،افزایش دماست که شرایط را برای ظهور جامعه بنه فراهم آورده است.درخت غالب در این مناطق،گونه های متفاوت بنه از جمله:پسته(Pistacia atlantica) ،
خنجک(P. khinjuk) و چاتلانقوش(P. Khinjuk) است.منطقه انتشار این جوامع از آذر بایجان شرقی و غربی،کردستان،لرستان،فارس،بختیاری،کرمان تا بلوچستان است.این جوامع حتی در ارتفاعات کویر های مرکزی نیز دیده می شوند و باز مانده آنها در دامنه های جنوبی البرز،کم و بیش به طور پراکنده وجود دارد و در نقاطی دور از دسترس،اجتماعات کوچکی تشکیل می دهد.
این اجتماعات در ارتفاعات زاگرس با جوامع بلوط و در سایر مناطق با جوامع ارس و در جنوب کشور با جوامع سودان.دکانی هم جوار می شوند و نسبت به موقع و محل،بین 750 تا 2300 متر بالاتر از سطح دریا،وسعت دارند.به طوری که به نظر می رسدو نوار بریده بریده و منفصلی،کویر های داخلی و استپ های مرکزی را احاطه کرده است و جمع مساحت آن از 2 میلیون هکتار تجاوز نمی کند.جامعه های بنه.بادام به ویژه هنگامی که زیراشکوب آنها را بادام های خار دار با شاخه های در هم فرو رفته تشکیل می دهد،از نظر تجدید حیات طبیعی و اکو سیستم،نفش مهمی ایفا می کنند.زیرا بذر درختان بنه،که برای چرای دام از آن استفاده می شود،فقط در مناطقی تجدید حیات می کند و می روید که درختچه های بادام زیراشکوب آن را تشکیل دهند.
در این حالت،نهال های بنه سال ها در پناه بادام کوهی و ارژن به رشد خود ادامه می دهند و از دستبرد و چرای دام در امان می مانند.در این اجتماعات،گاهی بنه و بیشتر اوقات گونه های متفاوت بادام به تنهایی جوامع بنستان،بادامک راز،تنگس زار،بادامچه زار و ... را تشکیل می دهند.
جامعه پسته(Pistacietum verae)
این جنگل ها در منطقه سرخس در شمال شرقی خراسان انتشار دارند و از شمال غربی سرحدات ترکمنستان تا جتوب شرقی مرز افغانستان و روی یک توار باریک امتداد می یابند.جنگل های پسته خواجه کلات،شوریجه،چهچهه،تاغون دره و امند از این دسته اند و جوامعی کم پشت،پراکنده و منقطع تشکیل می دهند که مساحت آنها بالغ بر 6 هزار هکتار است.گونه غالب این جنگل ها را درخت کوچک پسته معمولی تشکیل می دهد که حالت شاخه زاد به خود گجرفته است.این جامعه به صورت خالص و یک دست است و کمتر در آن گونه های دیگری مانند کام تیغ،گز،قیچ و پرند دیده می شود.پوشش علفی آنها نسبتا خوب است به همین دلیل،دام ها همیشه در آنها می چرند.خوش بختانه اداره منابع طبیعی استان در سال های اخیر،با تصویب طرحی،بذر کاری و نهال ماری را آغاز کرده است و اهداف حفاظتی،احیایی و توسعه ای را دنبال می کند .بهره برداری از محصول پسته هم از طریق تعاونی و تحت نظارت این اداره صورت میگیرد.چرای دام در منطقه به نحوی مدیرت می شود که خسارت به عرصه جنگلی حداقل باشد.
جامعه خنجک(Pistacietum khinjuk)
این جامعه به صورت دو جامعه خنجکستان و خنجک.بادام؛دامنه انتشار کمتری دارد.مساحت آن نیز کم و گونه های تشکیل دهنده عبارت اند ازانجیر،کاروان کش،ارجنگ و گون که اغلب در جنوب کشور گسترش داند.از عناصر سودان.دکانی و صحارا.سندی نیز در این جنگل ها مشاهده می شود.
جامعه سماق(Rhusetum)
این جامعه در دامنه های جنوبی البرز و ارتفاعات زاگرس و ارتفاعات خراسان و در فاصله 1000 تا 1700 متر از سطح دریا منتشر شده است.گونه غالب این جامعه را درخت کوچک سماق تشکیل می دهد.این جامعه اغلب خالص و گاهی با درخت و درختچه های راناس،نسترن،بادام کوهی و تمشک همراه است.
جوامع بید و صنوبر(Salisetum Populetum)
این جوامع اغلب در کنار رود خانه ها،نهر ها و مجاری آب قرار دارند.گونه ها عبارت اند از انواع بید و انواع صنوبر،شامل شالک و پده که در مجموع جوامع بیدستان،صنوبرستان یا پده ستان را تشکیل می دهند.پده ستان ها اغلب در نهر هاب کردستان،بختیاری،کارون و اروند رود و جزایر داخل رود خانه کارون انتشار دارند.بیشه های کوچکی نیز از این گونه در منجیل وجود دارد که با گونه های تنگس و پرند همراه است.
ب)استپ های مرکزی ایران
این استپ ها به ناحیه ایران-تورانی تعلق دارندو با استپ های شوروی تفاوت دارند.کمبود انواع گرامینه ها،خشکی فصل تابستان و نوسان شدید دما،این استپ ها را از هم متمایز می کند.به طور کلی،استپ های ایران را به دو رسته تقسیم می کنند:
*استپ های جلگه ای
این استپ ها در جلگه های کم شیب قرار گرفته اند،محیط خشک تری دارندو بارندگی در آنها بین 200 تا 300 میلی متر متغییر است.این منطقه برای زراعت دیم نا مناسب است؛ولی اغلب زراعت دیم بسیار کم بازده ای در منطقه مشاهده می شود.زیرا آب کافی برای زراعت آبی وجود ندارد.در نتیجه،وسعت زیادی از اراضی به صورت آیش باقی می ماندو جوامع درمنه زار،درمنه.ورک،درمنه.کهورک زار و درمنه.سیاه کینه زار ظاهر می شوند و اسقرار می یابند.
*استپ های مرکزی ایران
این استپ ها محیطی گرم و خشک دارند.مقدار بارندگی سالانه آنها متجاوز از 100 میلی متر استو قسمت های وسیعی از خاک ایران و کویرهای مرکزی را شامل می شود.جوامع مهم این استپ ها،بسته به وضعیت اب و هوا و وضعیت خاک،متغییر و شامل قیچ زار،قیچ.پرند زار و قیچ.کارون کش زار است.در این مناطق روی ریگ های روان،گونه های تاغ و اسکنبیل و گز مشاهده می شود که جوامع تاغستان،اسکنبیل زار و گز زار را تشکیل می دهند.
منبع:اصول پرورش جنگل(دکتر علیرضا میر بادین)