سیبزمینی
گل سیب زمینی
سیبزمینی (فارسی دری افغانستان: کچالو*[۱]) گیاهی است از تیرهٔ سیبزمینیان که دارای برگهای مرکب و بریده و گلهای سفید یا بنفش است. میوهٔ آن کوچک، کروی، قرمز، سته و سمی است؛ ولی دارای ساقههای زیرزمینی خوراکی است که حاوی اندوختهٔ نشاستهٔ فراوان است گلهایش پنج قسمتی (۵ گلبرگ بهم چسبیده و ۵ کاسبرگ بهم چسبیدهاست). تعداد پرچمها نیز ۵ است که بهم متصل شده و یک لولهٔ بساکی را ساختهاند و مادگی از وسط آن خارج شدهاست. این گیاه دارای رقمهای مختلف است که آنها را به زودرس، دیررس و میانهرس تقسیم میکند و برحسب استفاده این گیاه به سیب زمینی خوراکی، علوفهای و صنعتی (جهت استفاده الکل یا نشاسته و یا قند) تقسیم میشود.
در حال حاضر هر ساله در حدود ۳۰۰ میلیون تن سیب زمینی در سراسر جهان تولید میشود. روسیه و آلمان بزرگ ترین تولید کنندگان سیب زمینی هستند.
فهرست مندرجات
تاریخچه
دانشمندان آمریکایی دریافتهاند که سرمنشأ کلیه انواع سیب زمینیهای امروزی را میتوان به یک گیاه واحد که بیش از هفت هزار سال قبل در پرو کشت شد ردگیری کرد.*[۲]
سیب زمینی در حوالی سال ۱۵۷۰ توسط فاتحان اسپانیایی از آمریکای جنوبی به آن کشور منتقل شد و کشت آن در سراسر اروپا رواج یافت. سیب زمینی بعدا توسط مستعمره نشینهای بریتانیایی به آمریکای شمالی منتقل شد.
سیب زمینی نخستین بار توسط میرزا ملکُم خان در اواسط پادشاهی فتحعلیشاه قاجار به ایران آورده شدهاست، برای همین در ابتدا به آن «آلو ملکُم» میگفتند و اکنون هم در بعضی شهرهای ایران سیب زمینی را بنام آلو میشناسند.
خواص غذائی و داروئی
سیب زمینی سرشار از بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین آ) است که وقتی پخته میشود به آسانی جذب میشود. ساقه و برگهای سیب زمینی حاوی سمی بنام سولانین است، بنابراین نباید آن را مصرف کرد، ولی جوشانده رقیق شده همین برگها را به عنوان ماده خواب آور و آرامش دهنده اعصاب استفاده میکنند.
مهم ترین ماده اصلی موجود در سیب زمینی نشاستهاست که معمولاً ۹ تا ۲۵ درصد آن را تشکیل میدهد، از این رو برای تامین انرژی ماده مفیدی است که نسبت به غلات کمتر تحت تاثیر آفات قرار میگیرد و پرورش آن آسان تر است.
سیب زمینی تقویت کننده قلب، محکم کننده لثه، مسکن درد و زخم معده است. سیب زمینی در بین سبزیجات حاوی ویتامین ث بالایی است و برای تامین ویتامین ث مورد نیاز برای جلوگیری از خونریزی لثه مفید است، ولی نکته بسیار مهم این است که در اثر ماندن در انبار و پخت نامناسب مقدار زیادی از ویتامین ث آن به هدر میرود. سیب زمینی علاوه بر ویتامین ث حاوی مواد مفید دیگری مثل پتاسیم، فسفر، آهن و منیزیم است.
سیب زمینی حاوی مقدار زیادی ویتامین ب۶ است. یک فنجان سیب زمینی پخته ۲۱ درصد ب۶ مورد نیاز روزانه شما را تامین میکند. میدانید که بسیاری از آنزیمهای بدن خصوصاً آنهایی که در تبدیلات پروتئینی درگیر هستند به ب۶ محتاج هستند، در نتیجه برای تولید سلولهای جدید احتیاج به ب۶ داریم. ب۶ برای ورزشکاران بسیار حیاتی است و به آمادگی و بازسازی بدنشان کمک میکند. پس بهتر است حتماً در رژیمشان از آن استفاده کنند. ب۶ در جلوگیری از سرطان نیز مفید است. پس بهتر است بزرگسالان و افراد مسن حداقل هفتهای یک بار سیب زمینی را جایگزین دیگر مواد نشاستهای کنند.