روشهای
بهبود و سا لم سازی محیط کشت گیاهان
1- تناوب
زراعی (گردش زراعی): رعایت تناوب زراعی یکی از موثر ترین راههای سالم سازی زراعی
است . کشت مستمر و پی در پی گیاه در یک قطعه زمین باعث افزایش حشرات , کنه ها ,
نماتد ها و علف های هرزی که روی آن گیاه رشد و نمو می کنند شده و خسارات زیادی به
بار می آورند . هر خانواده گیاهی , آفات مخصوصی دارد که معمولا قادر نیست به جنسها
و گونه های گیاهی دیگر ضرر بزند . در زراعت های پشت سرهم , عملیات مبازه همه ساله
چندین بار تکرار می شود که ادامه و تکرار آنها علاوه بر آلوده کردن محیط زیست و
کاهش نسبی حاصل خیزی خاک اکثرا سبب پیدایش گروه های مقاوم در حشره کنه ها می شود .
اگر تناوب زراعی رعایت شود , تا حدزیادی آسیب رسانی آفت ها و عوامل بیماری زا , کاهش پیدا خواهد کرد . در واقع تناوب
کشت در کاهش جمعیت حشرات , بیماری ها و نماتد ها نقش
بزرگی را بر عهده دارد.
2- شخم و
از بین بردن بقای محصولات و علف های هرز : شخم زدن به منظور مهیا کردن محیط مناسب
برای سبز شدن بذر و رشد نمو گیاهان صورت میگیرد . عمل
شخم زدن سبب ذخیره رطوبت کافی و راحتی جریان هوا در خلل و فرج خاک شده
و محیط مساعدی برای فعالیت موجودات زنده و در نتیجه حاصل خیزی خاک , فراهم می شود
. شخم عمیق در زمستان و سرما باعث می شود که تعداد زیادی از لاروها , شفیره ها و
تخم های حشرات از بین برود . عمل شخم برای زیر خاک کردن بقای زراعت و پاک سازی
مزارع و باغها از علف های هرز , بسیار موثر است .
3-تاریخ
کشت : رعایت تاریخ کشت برای جلوگیری از تخریب خاک و بستر کشت مناسب توسط عملیات به
موقع ماشین آلات از رشد و تکثیر به موقع تعدادی از آفت ها . عوامل موثر در سالم
سازی محیط کشت به شمار می رود . زیرا با تغییر دادن زمان کاشت می توان بعضی از آفت
ها را کنترل کرد .
4- انتخاب
بذر و نهال سالم : برای داشتن یک مزرعه سالم و بدن آفت در کشت های یکساله و یا چند
ساله مخصوصا در سبزی و گلکاری , انتخاب و استفاده از بذر مرغوب الزامی است که باید
آن را از گیاهان سالم و بدون آلوده تهیه کرد . در کشت های
دائمی باید کوشش نمود که قلمه , پیوند و یا نهال , از نهالستان و خزانه های سالم
بدون بیماری و تهیه شود و قبل از کشت از سلامت بذر و
نهال اطمینان حاصل نمود .
1-4-
سازگاری با محیط : بذر انتخاب شده باید با محیط و آب و هوای منطقه کشت , سازش
داشته باشد بنابراین کشت بذری که قبلا از نظر سازگاری آزمایش نشده باشد توصیه نمی
شود .
2-4-قوه
نامیه بذر : قوه نامیه بذر عبارت است از درصد بذر های که می توانند در مدت زمان
معین و شرایط و حرارتی معین (که استاندارد بین المللی تعین کرده است) جوانه زده و
در شرایط مناسب و مساعد سبز شود .
3-4- خالص
بودن بذر : بذر باید عاری از هر گونه مواد خارجی مانند ذرات خاک , قطعات گیاهی و
یا تخم علف های هرز باشد .
4-4-آلوده
نبودن به آفت و بیماری: بذر وقتی سالم است که بتواند به خوبی جوانه
زده و رشد کند ولی وجود عوامل بیماری زا در سطح و یا در
داخل بذر از رشد و نمو جوانه جلوگیری می کند. یکی ازراههای جلوگیری ازگسترش و
انتقال بیماری های بذور , ضد عفونی آنها با قارچ کش های
سیستمیک است که می توان سلامت گیاه را تا حد زیادی تامین نمود .
5- استفاده
از ارقام مقاوم و پر محصول : یکی از راههای جدید بهداشت گیاهی , انتخاب گونه های
مقاوم در برابر زیانهای ناشی از حشرا و بیماری ها است
6- ضد
عفونی کردن خاک : یکی از روشهای سالم سازی محیط کشت گیاهان , ضد عفونی کردن خاک است . این روش معمولان
هزینه بالایی دارد که بیشتر در باغبانی , گلکاری وگیاهان گران قیمت گلخانه و کشت های محدود و خزانه ها انجام می شود .
7- استفاده
بهینه از کود ها : مصرف کود های شیمیایی باید بر اساس نیاز خاک و گیاه صورت
گیرد . مصرف زیادکود های شیمیایی بویژه با کود های ازته سیب ایجاد تغییرات فیزیولوژی در گیاهان شده و نشو و نمای بعضی از حشرات , کنه ها,وعوامل
بیماری زا را گسترش می دهد . بنابراین برای بهبود و
سالم سازی محیط کاشت اماده سازی اصولی زمین و اصلاح خاک , از بین بردن بقای گیاهان , رعایت تناوب و بلاخره اجرای عملیات زراعی
به موقه و مراقبت لازم نقش اساسی داشته و از نشو و نمای حشرات و عوامل بیماری زا خاک تا حدی زیادی جلوگیری میکنند بطور
مثال قارچهای خاک زی بیشتر در اراضی مرطوب و تسطیح شده که آب در قسمت های گود آن
جمع می شود, رشد می کند تسطیح اراضی از جمع شدن آب در نقاط مختلف مزرعه جلوگیری
میکند . با افزودن ماسه و یا کود پوسیده حیوانی می توان
از رطوبت بیشتر از اندازه زمین کاست . به علاوه توجه
به تاریخ دقیق و مناسب کاشت کمک زیادی به میزان خسارت حشرات و قارچهای خاک زی
میکند .
منابع :
1- بهداشت گیاهان و فرآوردهای کشاورزان . دکتر زمردی
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )