سيستم انتقال قدرت ( سیستم انتقال توان )
در خودرو دستگاههائي لازم است تا نيروي توليد شده موتور رابه چرخها منتقل نموده وخودرو رابه حرکت درآورد ويادرموقع توقفهاي کوتاه نيروي موتور راازچرخها قطع نمايد .براي انتقال نيروي موتوربه چرخها ، بين موتور وچرخها دستگاه مختلفي به نام دستگاههاي انتقال نيرو واقع شده است.
دستگاههاي انتقال نيرو شامل دستگاههاوقطعاتي هستندکه بين موتوروچرخهاقرارگرفته ونيروي حاصله موتورراپس ازتغيير وتبديل به چرخها منتقل وسبب حرکت خودرومي گردند. محور حرکت بستگي به سيستم خودروممکن است درچرخهاي عقب وياچرخهاي جلو قرار گرفته باشد.
دستگاه انتقال به ترتيب بعدازموتورعبارتنداز:
1-دستگاه کلاچ
2- دستگاه جعبه دنده
3- ميلهاي گاردان وقفلهاي گاردان
4-محورها (گرداننده هاي نهائي ديفرانسيل، ميل پلوسها)
الف)تعريف کلاچ
کلاچ براي قطع و وصل نيروي موتور به گيربکس به کار مي رود.حرکت اتومبيل از حال سکون بايد به نرمي صورت گيرد پس ارتباط بين موتور و گيربکس بايد به تدريج برقرار شود .تعويض دنده در حرکت و يا خلاص کردن دنده به منظور توقف خودرو نيز از وظايف کلاچ است .
به طور کلي کلاچ وظيفه دارد
1- انتقال قدرت مطمئن بدون لرزش وبوکسباد خود دستگاه کلاچ
2- سبک بودن تا در مقابل دور موتور دور کافي داشته باشد.
و قطعات آن عبارت است از
1- صفحه کلاچ
2- ديسک کلاچ
3- پدال
4- دوشاخه کلاچ
5- بلبرينگ کلاچ
نحوه عمل دستگاه کلاچ:
توسط فشار پاي راننده به پدال کلاچ نيروي وارده از طريق اهرم بندي يا فشار هيدروليکي به دو شاخه کلاچ و سپس به آسيابک يا خورشيدي ديسک منتقل شده و در نتيجه صفحه فشار دهنده به عقب کشيده شده و صفحه کلاچ از فلايويل جدا و در نتيجه انتقال نيروي موتور از گيربکس قطع ميشود و با رها کردن مجدد پدال کلاچ فنرهاي صفحه فشار دهنده ديسک ، صفحه کلاچ را مجدداً به فلايويل محکم چسبانده و در نتيجه نيروي موتور انتقال پيدا مي کند.
نگهداري سيستم کلاچ :
مفصل بنديهاوگريس خورآن بايدبه موقع گريس کاري شود وميزان خلاصي کلاچ اندازه باشد.
بازديدازعمل کلاچ ازنظر بکسبادکردن ، صداکردن ، ارتعاش يا لرزش ولق بودن اهرم بنديها وترک خوردگي يا شکستگي بايد امتحان شودودرصورت وجودمعايب به موقع به تعميرگاه مراجعه شود.
پس از هر 8000 كيلومتر ويا هر سه ماه ، هر كدام كه زودتر اتفاق بيفتد، سطح مايع داخل مخزن ذخيره اي كه در بالاي پمپ كلاچ واقع شده است را نگاه كنيد. سطح مايع مخزن بالاي پمپ ترمز را نيز ببينيد. اگر سطح مايع كمي پايين است آن را پر كنيد ولي اگر سطح مايع به مقدار خيلي زيادي افت كرده است، احتمالاً سيستم داراي نشتي است. اگر نشتي وجود داشت، كارهاي لازم را انجام دهيد. درپوش مخزن ذخيره را تميز و سوراخ هواكش واقع روي درپوش را كاملاً بازكنيد.
عيوب كلاچ، نحوه تشخيص ورفع آنها :
معمولاً عيب عمده اي كه در سيستم كلاچ به وجود مي آيد يكي فرسايش سريعتر از حد طبيعي زغال كلاچ و تمام شدن آن و ديگري فرسايش لنت (صفحه كلاچ) است.
عيب اول در اثر نيم كلاچ گرفتن زياد و استفاده بي مورد از پدال و قرار دادن پا روي آن ناشي مي شود.
عيب دوم در اثر فرسايش بيش از حد طبيعي صفحه كلاچ شروع مي شود و با بكسباد كردن كلاچ آشكار مي گردد. يعني در اين حالت موتور با سرعت طبيعي مي چرخد اما خودرو به طور مناسب شتاب نمي گيرد و در سربالايي ها حركت آن آهسته مي شود.
2- اشكال در آزاد شدن صفحه كلاچ هنگامي كه پدال كاملا فشرده است .اين اشكال ممكن است به واسطه يك يا چند عامل مختلف باشد. از نشانه ها يا علائم اين اشكال جا نرفتن يا مشكل جا رفتن دنده ها است هنگامي كه خودرو ايستاده و موتور روشن است و همچنين هنگامي كه دنده جا مي رود همراه با صدا و تكان خودرو است.
3- گاهي اوقات ممكن است هم زغال كلاچ و هم صفحه كلاچ همراه با هم فرسوده شده باشند. از نشانه هاي اين عيب ايجاد صداي نا متعارف هنگام فشار دادن پدال كلاچ است و در اين حالت نيز پياده كردن كلاچ ضروري است.
4- عيب ديگر كلاچ لرزش خودرو است .اين لرزش مخصوصاً هنگامي كه پا از روي پدال برداشته مي شود و موتور و جعبه دنده در گير مي شوند قابل ملاحظه تر مي شود. هر چند كه با كلاچ گرفتن امكان دارد لرزش خودرو مشهود تر شود با اين وجود ممكن است عيب اصلي از كلاچ نباشد.
دستگاه جعبه دنده
جعبه دنده برروي خودرو بلافاصله بعد از کلاچ واقع شده ونيرو راازکلاچ گرفته وبه محورها وياساير قسمتهاي دستگاه انتقال مي رساند . جعبه دنده قادر است مانند کلاچ نيروي موتورراقطع ووصل نمايدوهمچنين مي تواند دور وقدرت موتور رابه قدرت وسرعتهاي مختلف تنظيم نمايد.راننده خودرو به کمک دسته دنده مي تواند دروضعيتهاي مختلف سرعت وقدرت لازم رابه چرخهابدهد(دنده هاي 1و2و3و... ) وجعبه دنده قادر است جهت حرکت خودروراتغيير داده تا مواقعي که لازم است خودروبه طرف عقب حرکت نمايد.
تعويض دنده معکوس:
هنگاميکه مجبور هستيد در ترافيک سنگين سرعت خودرو را کاهش دهيد و يا در سر بالايي ها رانندگي کنيد، قبل از آنکه به موتور فشار آيد ،از دنده معکوس مناسب استفاده کنيد.دنده معکوس احتمال ريپ زدن موتور را کاهش داده و براي افزايش سرعت ، شتاب بهتري به خودرو مي دهد.
نگهداري جعبه دنده:
دسته دنده درمحل دنده هاي مختلف به طرز صحيح قرارداده شود . حداکثر سرعت مجاز درهردنده رعايت شود. دنده صحيح درشرايط رانندگي انتخاب شود.خودروزيادترازظرفيت بارگيري نشود ازجعبه دنده درغيرازمواقع ضروري به عنوان ترمزاستفاده نشود.سطح روغن ونوع روغن کنترل شود.
علاوه بر بررسي سطح روغن جعبه دنده كه بايد پس از هر 8000 كيلومتر انجام دهيد كارخانه سازنده توصيه كرده است كه براي خودرو نو پس از 800 وپس از آن هر 50000 كيلومتر روغن جعبه دنده را عوض كنيد.
براي بررسي سطح روغن جعبه دنده بايد خودرو را روي سطح افقي قرار دهيد و پيچ ريختن و بررسي روغن جعبه دنده را كه در طرف راست پوسته آن قرار گرفته است، باز كنيد. در صورت پايين بودن سطح روغن، آنقدر به آن واسكازين با مشخصات صحيح اضافه كنيد تا اينكه سرازير شود. براي ديدن اين حالت در هواي سرد ممكن است كمي زمان لازم باشد. درچنين حالت بيش از اندازه جعبه دنده را از روغن پر نكنيد زيرا ممكن است فشار داخلي اضافي كه در حين كار به وجود مي آيد باعث تركاندن كاسه نمد و يا نشت روغن شود.
براي تخليه وپر كردن مجدد واسكازين جعبه دنده ابتدا خودرو را براي زمان كافي به كار اندازيد تا گرماي كافي از موتور به جعبه دنده منتقل شود وواسكازين جعبه دنده را رقيق تر كند. آنگاه خودرو را روي سطح افقي قرار دهيد و پيچهاي تخليه و پر كردن واسكازين جعبه دنده را باز كنيد
جعبه دنده اتوماتيک:
از مزيت هاي جعبه دنده اتوماتيک اين است که دنده ها را بطور خودکار تعويض مي کند و وظايف راننده را کاهش مي دهد، در نتيجه او مجبور نخواهد بود در تعويض دنده ها مهارت خاص رانندگي را داشته باشد.در اين نوع سيستم هاي انتقال قدرت ، متناسب با مقاومت مسير حرکت ،که به وزن،سرعت و موقعيت خودرو بستگي دارد ، در مواقع لزوم تعويض دنده ها بطور خودکار صورت مي گيرد.در جعبه دنده هاي معمولي سرعت بيش از حد و يا ناهماهنگي بين سرعت چرخهابه ويژه اگر راننده غير ماهر باشد، به استهلاک سريع قطعات خواهد انجاميد ، در صورتيکه در جعبه دنده هاي اتوماتيک راننده تنها به اهرم تغيير وضعيت دنده ها و پدال گاز براي سرعت گيري نياز دارد. جعبه دنده هاي اتوماتيک به مجموعه اي به نام مبدل گشتاور مجهز مي باشند.مجموعه نامبرده با روغن کار مي کندو دوام کافي دارد . با انتقال حرکت آرام از موتور، از وارد شدن ضربات ناگهاني به اجزاي مسير انتقال قدرت جلوگيري ميکند و در نتيجه تعميرات را کاهش ميدهد.
جدول عيب يابي جعبه دنده
عيب
علت
جزئي ويا جدي
1ـ دسته دنده لق مي خورد وصدا مي دهد.
1ـ فرسايش زياد دركلاهك كروي زيردسته دنده وپين مربوطه ياشل بودن پيستون ضامن دنده عقب.
2ـ شل بودن سيبك تعويض
جزيي : مي توان درحالي كه جعبه دنده روي خودرو قرارداردآن راتعمير كرد.
جدي : پيچ قفل كننده ممكن است داخل جعبه دنده بيفتدوموجب دردسرشود.
2ـ يك ياچند دنده خوب سنكرونيزه نشده است.
1ـ فرسايش در دنده هاي برنجي ويافرسايش درخارموشكيها.
جزئي : براي چندصدكيلومتر مي تواند ادامه داشته باشد.
3ـ بيرون زدن يك ياچنددنده.
1ـ ضيعف شدن فنرداخل ماهكها.
2ـ فرسايش ماهكها.
3ـ فرسايش ياكچل شدن سردنده ها درمحل در گير شدن با کشويي تعويض
4ـ فرسايش كشوئيهاي تعويض.
بستگي به اين داردكه چنددنده بيرون مي زند وتا چه اندازه درهنگام رانندگي ممكن است خطرآفرين باشد.
4ـ زوزه كشيدن يا ارتعاش ولرزش بيش ازحدجعبه دنده كه ممكن است خيلي سريع منجر به عيوب ديگرشود.
1ـمعيوب بدون بلبرينگ ها ويا فرسايش کلي آنها.
جدي : ممكن است باعث خردكردن يا قفل شدن جعبه دنده شودكه دراين صورت خطرناك است.
5ـ باصدا ومشكل جارفتن دنده ها.
1ـ كلاچ به طور صحيح عمل نمي كند.
6ـ لق وغير موثر بودن اهرم انتخاب دنده.
1ـ فرسايش كلي مكانيزم انتخاب دنده .
جدي : ممكن است خطرناك باشد زيرا راننده نمي تواند خودرو را درست كنترل كند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com