Cryptosprodiosis ، بیماری
خفته صنعت طیور ( بخش دوم ) .
نام مقاله :
Cryptosprodiosis ، بیماری خفته صنعت طیور (
بخش دوم ) .
نویسنده :
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
.
AlirezaGaeeni2000***********
تاریخ :
هفته سوم تیرماه 1387 خورشیدی .
همه گیر شناسی :
باتوجه به انتشار جهانی Cryptosporidium ، اهمیت بررسی همه گیرشناسی آن آشکار میگردد ( 6 ) . اهمیت این
انگل زمانی دوچندان میشود که نقش آن در بروز خطراتی برای سلامت انسان مشخص گردد .
همانگونه که اشاره گردید ، C.parvum Tyzzer در سال 1912 میلادی ، روده
کوچک تعداد بسیار زیادی از پستانداران را درگیر نمود و در واقع مسئول تقریبا نیمی
از موارد بروز بیماری فوق در انسان میباشد ( 21 و 22 ) .
گونه دیگری از انگل فوق بتازگی یافت شده است . گونه فوق را بنام C.houmis morg Ryan شناسایی کرده اند . این گونه در سالا 2002 شناسایی شد و میتوان آن
را مسئول نیمی دیگر از موارد بروز بیماری فوق در انسان دانست . این درحالیست که
مطالعه انگل فوق بدلیل کمبود مدلهای حیوانی به سختی پیش میرود ( 4 ) .
در سالهای اخیر سایر گونه های Cryptosporidium نیز که در انسان بیماریزا
میباشند یافت شده است . این گونه ها در انسان اهیمت کمی دارند و شامل C.meleagridis ،
C.canis و C.felis میباشند . میزان شیوع آن در اروپا و آمریکا به
میزان یک تا سه درصد و در آسیا و آفریقا ، 5 تا 10 درصد میباشد . اما در کشورهای
در حال توسعه ، آمار فوق میتواند تا 58 درصد نیز افزایش یابد ( 22 ) .
بر اساس تخمینهای موجود ، بین 30 تا 35 درصد از جمعیت آمریکا نسبت به Cryptosporidium
به لحاظ سرولوژیک ، نتیجه مثبت نشان میدهند ( 21 ) . بین 250 تا 500 میلیون نمونه
مثبت بصورت سالیانه در آسیا ، آفریق و آمریکای جنوبی گزارش میشود و بنظر میرسد که
هفت درصد از کودکان کشورهای درحال توسعه ، بیماری فوق را تجربه میکنند ( 22 و 4 )
.
نمونه هایی از شیوع انسانی :
در بهار 1993 ، بزرگترین شیوع این بیماری گزارش شد . این شیوع از طریق
آب و در مناطق Milwaukee و Wisconsis صورت پذیرفت . پس از انجام
بررسیهای اولیه ، Cryptosporidium بعنوان عامل بیماری شناسایی گردید . در این شیوع ،
400.000 شهروند با بیماری درگیر شدند که 100 نفر از بیماران که سابقه ضعف سیستم
ایمنی را داشتند ، جان خود را از دست دادند ( 4 ) .
در ماه جولای سال 1997 میلادی ، شیوع این بیماری بر اثر آلودگی با آب پاش یک
باغوحش ، گزارش شد . این شیوع ، نشان دهنده ارتباط انتقال آلودگی از حیوان به
انسان بود ( 21 ) .
در سال 1996 میلادی نیز طی تحقیقی 2 ساله ، 487 مورد از Cryptosporidiosis در منطقه Ontario
شناسایی شد . همچنین ، در خلال تابستان سال 2000 میلادی ، 5 مورد از شیوع این
بیماری مرتبط با استخر شنا به CDC گزارش گردید ( 22 ) .
این درحالیست که گزارشهایی از مراکز پایش روزانه در کشورهای آمریکا ، بریتانیا ،
استرالیا ، فرانسه ، پرتغال ، شیلی و آفریقای جنوبی مخابره میشود .
انتقال :
همانگونه که اشاره شد ، Cryptosporidium به میزبان حساسیت بالایی نداشته و میتواند بین گونه های حساس
منتقل گردد . گونه های موجود در پرندگان نیز قابل انتقال به انسان میباشد . این
درحالیست که بیماری فوق ، بصورت عمودی و از مادر به جوجه منتقل نخواهد شد ( 7 ) .
انتقال عفونت میان پرندگان بصورت مدفوعی دهانی بوده و انتقال آلودگی به انسان نیز
به همین ترتیب میباشد . انتقال با کفش ، لباس و تجهیزات نیز مطرح میباشد ( 7 ) .
نشانه های کلینیکی :
برطبق گزارشهای ارسالی ، برخی از پرندگان بیماری ، هیچ نشانه ایی از
خود بروز نمیدهند ( 7 ) . ولی عموما نشانه های کلینیکی این بیماری ، شامل سرفه
تورم سینوسها ، وزن گیری پائین و اسهال میباشد ( 5 ) . بنظر میرسد که بروز بیماری
توام با عفونت روده ایی ، نادر باشد . برعکس ، عفونتهای تنفسی ممکن است بسته به
محل خاص درگیری ، انواعی از نشانه های بالینی را ایجاد نماید . ممکن است آماس کیسه
های هوایی ، سینوزیت ، ذات الریه یا تورم ملتحمه همراه با سرفه ، سختی تنفس ،
ترشحات بینی و تلفات وجود داشته باشد ( 6 ) .
در یک بررسی ، چندین Cryptosporidium کوچک روده ایی در جوجه ایی با
علائمی چون اسهال ، ضعف و عقب ماندگی از برنامه تولید مشاهده شد . در روده همچنین
، عفونت انگلی با آیمریا و باکتریها مشاهده گردید . انتشار لنفوسیت بدخیم نیز در
چندین ارگان قابل مشاهده بوده ( 23 ) .
Cryptosporidium در اغلب پرندگان سالم مشاهده میشود هرچندکه کاهش وزن و نشانه های
بالینی متعاقب عفونت دستگاه تنفس مشاهده شده است ( 6 ) . بطور کلی ، نشانه های فرم
تنفسی این بیماری شامل ترشح از بینی و چشمها ، سینوسهای بادکرده ، عطسه ، سرفه ،
تنفس مشکل ، ایجاد صداهای غیرعادی در هنگام تنفس در ریه ها بوده و فرم روده ایی
این بیماری نیز با اسهال ، کاهش وزن و همچنین آشفتگی پرها میباشد ( 7 ) .
ضایعات پس از مرگ و شناسایی :
بطورکلی ضایعات قابل شناسایی در کالبدگشایی این بیماری شامل التهاب
سینوسها ، التهاب کیسه های هوایی و پنومونی میباشد ( 5 ) . همچنین از طریق معاینه
مقاطع رنگ آمیزی شده با هماتوکسیلین و ائوزین مری Proventriculus جوجه های مبتلا میتوان به
حضور بیماری پی برد . از سوی دیگر ، وجود Malignant Lymphoma یا همان لنفوسارکوما نیز
مشهمود خواهد بود ( 24 ) .
پیشنهاد میگردد که آلودگیهایی چون ابتلا به هرپس ویروسها و نئوپلازی ها بررسی شوند
. کلنیسینها و پاتولوژیستها توجه داشته باشند که التهاب خفیف و نکروز میتواند
همراه با این نوع انگل مشاهده گردد ( 24 ) .
رویداد خود به خودی این بیماری تاکنون گزارش نشده است ( 23 ) .
هیستوپاتولوژی :
بمنظور معاینه هیستوپاتولوژیک بیماری Cryptosporidiosis در پرندگان ، مطالعه ایی از
آگوست 1985 تا 31 سپتامبر 1987 صورت پذیرفت . در این مطالعه ، 10 مورد از انگل فوق
در روده های کوچک و بزرگ و 9 مورد نیز در اپیتلیال بورس فابریسیوس یافته شد . وقوع
این بیماری اغلب در جوجه های جوان مشاهده شد . این درحالی بود که وقوع Cryptosporidium
روده ایی در سال 1987 میلادی افزایش یافته بود .
اگرچه تمامی پرندگان از نظر کلینیکی بیمار بودند ، ولی نشانه ها یا ضایعات Gross
بیماری روده ایی همیشه حاضر نبود . در تمامی موارد فوق ، ضایعات هیستوپاتولوژیک
متبط به Cryptosporidium بود و در مجاری روده ایی سایر عوامل عفونی وجود
نداشت . در این میان ، پاسخهای التهابی ، مرتبط با هم نبودند .
تفاوت اندکی ( 0.01 ) میان قطعات روده ایی ( کوچک در برابر بزرگ ) وجود داشت . Cryptosporidium
از طریق میکروسکوپ نوری مشاهده گردید و توزیع ارگانها در لام Cryptosporidium
که علاوه بر C.baileyi ، سایر گونه های Cryptosporidium نیز پرندگان را آلوده می سازد
( 25 ) .
پیشگیری :
اووسیتهای Cryptosprodiosis ، اغلب به ضدعفونی کننده های شیمیایی مقاوم میباشند
. از سوی دیگر ، اووسیتهای این انگل در دمای بالای 65 درجه سانتی گراد ، غیرفعال
میشوند ( 5 ) . بر اساس تحقیقات بعمل آمده ، اووسیتهای Cryptosprodiosis به آمونیاک ، فرمالین 10 درصد
و پراکسیدهیدروژن حساس میباشند ( 6 ) .
در واقع ، هیچ اقدام کنترلی بجز رعایت قرنطینه و بهداشت ، موثر واقع نخواهد شد .
از سوی دیگر ، بایستی لاشه های حاصل از این بیماری را به دقت و با روشی مناسب
منهدم نمود ( 7 ) .
نتایج تحقیقاتی در ژاپن بیان کننده این موضوع بود که ضدعفونی منابع آب کشتارگاهی
تا 90 درصد سبب کاهش عوامل بیماری زای فوق میشود ( 30 ) .
بررسی تاثیرات واکسیناسیون :
در جهت مطالعه احتمال ایمن سازی جوجه ها علیه C.Baileyi مطالعه ایی صورت پذیرفت .
نتایج این تحقیقات ، حاکی از ایجاد درجاتی از حفاظت بر علیه آلودگی دهانی بود . به
هرحال بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که حفاظت فوق ، تاثیر کمتری از
آلودگی دهانی اولیه دارد ( 36 ) .
از سوی دیگر ، نتایج تحقیقی در سال 1986 میلادی که توسط Sreter و همکاران صورت پذیرفت ، بیان
کننده این نکته بود که واکسنهای ضد آیمریا ، حفاظتی بر علیه عفونت با Cryptosprodium
ایجاد نکرد ( 37 ) . واکسیناسیون داخل جنینی نیز ممکن است سبب تخریب ایمنی شده و
از میان بردن Cryptosprodiosis را به تعویق بیاندازد .
درمان :
متاسفانه هیچ درمان مشخصی در طیور وجود ندارد . اگرچه با توجه به آن که
همراهی با سایر بیماریها ، وضعیت را اندکی پیچیده میکند ( همانند سپتی سمی با E.Coli )
. در چنین مواردی ، مصرف دارو ممکن است مفید واقع شود ( 5 ) . از سوی دیگر ، بر
اساس آزمایشات صورت گرفته ، مقاومت Cryptosprodium نسبت به عوامل ضدکوکسیدیایی
به اثبات رسیده است ( 6 ) . به نظر میرسد که استفاده از درمانهای حمایتی ، میزان
مرگ و میر را کاهش دهد ( 7 ) .
برای بررسی تاثیرات طب شیمیایی بر روی این بیماری ، مطالعه ایی صورت پذیرفت . در
این تحقیق ، جیره هایی حاوی سه میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره ، Halofuginone
و همچنین 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره سالینومایسین ، 75 میلی گرم Lasalocid
به ازای هر کیلوگرم از جیره و 110 میلی گرم از موننسین به ازای هر کیلوگرم از جیره
، به چهار گروه از جوجه ها تجویز شد .
تجویز این داروها ، 5 روز قبل از قرارگیری داخل نایی یا دهانی این جوجه ها با C.Baileyi
صورت پذیرفت و مدت 20 روز ادامه یافت .
با بررسی نتایج این تحقیق ، مشخص شد که نشانه های کلینیکی این بیماری در مجاور
سازی دهانی مشاهده نگردید و باکتریهای بیماری زا از سیستم تنفسی هیچیک از جوجه ها
جدا نشد . این در حالیست که Halofuginone ، گسترش بیماری در بورس
فابریسیوس و کلوآک را به تاخیر انداخت ( 29 ) .
درمان بیماری در انسان :
اگرچه درمان مناسبی در انسان یافت نشده است ، ولی استفاده از مایع
درمانی برای جبران حجم مایعات از دست رفته مناسب است . با تحقیقات بعمل آمده مشخص
شده است که استفاده از Paramomycin یا Humatin در مسافران آلوده شده با Cryptosprodiosis میتواند موثر واقع شود ( 4 ) .
تداخل با سایر بیماریها :
با بررسیهای صورت گرفته ، مشخص شده است که آلودگی به CAV ،
پتانسیل تولید C.Baileyi در جوجه ها را افزایش میدهد . این بیماریها بر روی
یکدیگر ، اثرات سینرژیستی دارند ( 35 ) .
تشخیص :
برای تشخیص این بیماری میتوان از مشان دادن اووسیتها در مدفوع و یا
بررسی بافت شناسی بافتهای آلوده موجود ، پس از کالبدگشایی ، پی به بروز این بیماری
برد . تهیه گسترش از مخاط نای ، پس از رنگ آمیزی با کریل فوشین ، تک یاخته را
نمایان میسازد ولی میتوان برای مطالعات همه گیر شناسی از آزمایش الایزا نیز
استفاده نمود ( 6 ) . برای تشخیص اووسیتها ، استفاده از رنگ آمیزی اسیدفست نیز
پیشنهاد شده است ( 5 ) .
از سوی دیگر ، روشهای متفاوتی برای تشخیص این بیماری تحت شرایط آزمایشگاهی بکار
برده شده است . بعنوان مثال ، یک روش حساس کمی برای تشخیص این بیماری استفاده شد .
این روش بر اساس رسوب سریع و آهسته اووسیت ها بود . آستانه و سرحد حساسیت این
تکنیک ، میزان 5 تا 10 هزار اووسیت به ازای هرگرم از مدفوع بود . نتایج این تکنیک
با سایر تکنیکها برابری میکرد ( 31 ) .
استفاده از آنتی بادی های منوکلونال برای شناسایی این انگل ، از سایر روشهای مورد
استفاده بود . در یک تجربه ، با گسترش آنتی بادی های منوکلونال mAbs که
پروتئینهای آیمریا را شناسایی میکنند ، تلاشهایی در شناسایی این انگل صورت پذیرفت
. یکی از انواع mAbs ها ، 6D-12-GB بود . این آنتی بادی ، از
تهاجم اسپیروسیتها به لنفوسیتهای T میزبان جلوگیری میکرد . آنتی بادی فوق را میتوان
برای شناسایی Cryptosprodiosis نیز بکار برد ( 32 ) .
اما بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که شناسایی اووسیتها در نمونه های
محیطی ، بخصوص خاک و مدفوع ، بسیار سخت است . اما معلق سازی نمونه ها در ساکاروز ،
به منظور ایجاد حساسیت بالاتر ، از روشهای مفید است . با این روش میتوان انگلها را
براحتی در نمونه های محیطی شناسایی نمود . تاکنون از روشهای PCR و همچنین PCR
دوگانه و همچنین ، IPC نیز برای شناسایی این انگل استفاده شده است ( 33 )
.
در مطالعه دیگری نیز سیستم Dynal Tm IMS برای بازیابی اووسیتها از خاک مورد استفاده قرار گرفت که برای
بازیابی نمونه ها از خاک ، مناسب بود ( 34 ) .
نتیجه گیری :
بنظر میرسد تا زمانیکه رویه شناسایی و شیوع بیماریهای رودی معدوی با Gastrointestinal در طیور بصورت فوق ، تجربی بوده و بررسی آن بدین صورت انجام پذیرد
، اهمیت Cryptosporidium طیور همچنان ناشناخته باقی بماند ( 25 ) .
منبع: مرکز مقالات
کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )