روش کاشت و نگهداری تربچه
اين گياه داراي انواع و اقسام فراواني بوده برگ هاي آن بيضي شكل و كشيده هستند و اطراف برگ داراي بريدگي و شكاف بوده و زبر(خشن) ميباشد .
برگ ها مستقيم از ريشه خارج مي شوند . قسمت اصلي و خوراكي تربچه برجستگي انتهايي برگ ها است كه به رنگ هاي مختلف ، سفيد ، قرمز ، و دورنگ ديده مي شود .تربچه ، يكي از سبزيهاي اشتها آور است كه در اكثر خانواده ها آن را مصرف مي كنند . برگ آن نيز خوراكي مي باشد . عده زيادي از مردم تربچه را در منزل مي كارند و در سر سفره اغلب خانواده ها ديده ميشود .اصولا اين گياه را به دو نوع تقسيم مي كنند و كليه انواع اين گياه را در اين دو دسته قرار مي دهند .۱ – تربچه نقلي يا تربچه چهار فصل : اين قسم تربچه خيلي زود سبز شده و محصول آن در مدت زمان كوتاهي بدست مي آيد . تربچه به شكل و رنگ هاي : گرد قرمز ، گرد ارغواني / گرد سفيد ، گرد بنفش ، گرد قرمز نوك سفيد ، تربچه نيمه بلند قرمز ، نيمه بلند قرمز نوك سفيد ، نيمه بلند ارغواني ، نيمه بلند سفيد ، تربچه بلند قرمز ، تربچه بلند سفيد و بلند بنفش وجود دارد .۲ – ترب يا تربچه درشت : براي بدست آوردن محصول ترب ، مدت زمان بيشتري لازم است .بوته هاي ترب ، بزرگتر از تربچه مي باشد .لذا بايستي فاصله بوته ها از يكديگر بيشتر باشد تا فضاي لازم براي رشد گياه وجود داشته باشد . ترب ، به دو رنگ ، سفيد و سياه وجود دارد كه به نامهاي : ترب سفيد و ترب سياه ناميده مي شوند .آب و هوا و خاك : تربچه در هر آب و هوا و خاكي مي رويد ، لكن در هواي گرم زود خَشَبي ( خشك و چوبي ) و پوك شده از مرغوبيت آن كاسته ميشود . از نظر خاك ، زمان كشت را بايد در نظر داشت ، باين معني كه براي كشت بهاره ، زمين شني و سست بهتر از زمين رسي و شني سخت مي باشد . بعكس براي كشت انواع تابستانه در زمين هاي رسي و شني و نمدار بهترين محصول بدست مي آيد .روش كاشت و ازدياد تربچه و ترب : تكثير تربچه ، وسيله بذر مي باشد.بذر تربچه ، قرمز رنگ ، كروي شكل و نسبتا ريز است .قوه ناميه بذر تربچه ( قدرت سبز شدن بذر ) در حدود ۵ سال است . به اين معني كه بذر تهيه شده از تربچه براي كاشت بعدي حد اكثر تا ۵ سال قابل استفاده مي باشد . ولي بهترين محصول از بذرهاي جوان كه حد اكثر ۳ ساله باشند بدست مي آيد . بذر تربچه ۴ تا ۷ روز بعد از كاشت سبز مي شود .بذر مورد نياز براي ۱۰۰ متر مربع زمين از انواع تربچه نقلي يا ريز ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم و براي انواع درشت ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم مي باشد .معمولا تربچه نقلي را به صورت نوبر مي كارند . به اين منظور از آبانماه به بعد تربچه را در زير نايلون ، يا شاسي ، يا گلخانه كاشته ، در زمستان برداشت مي نمايند . تربچه را در هواي آزاد و فضاي باز مي توان بجز در طول زمستان در همه فصول كاشت .كشت تربچه ، به دو طريق خطي ( رديف كاري ) ، دستپاش ( كرتي ) انجام مي شود .زمان كاشت تربچه ، در فضاي باز بنا به سردي هوا از اول اسفند ماه تا اول آبانماه توصيه مي شود .و مي توان پياپي آن را كاشت و برداشت نمود .
ميزان مصرف بذر در زمان كاشت بستگي مستقيم به دقت و توجه فردي دارد كه بذر را مي كارد . اگر به صورت فشرده كاشته شود ، مقدار بذر مورد نياز بيشتر و اگر تُنُك و كم پُشت كاشته شود ، ميزان بذر مورد مصرف كم خواهد بود . ( تذكر : آنچه در مورد نحوه كشت و مراقبت تربچه بيان شد شامل ترب، نيز مي شود . فقط فاصله بين بوته هاي ترب ، بيشتر از تربچه خواهد بود . همچنين مقدار بذر مصرفي ترب ، كمتر از تربچه ، بوده و مدت زمان سبز شدن ترب طولاني تر از تربچه خواهد بود .)روش خطي ( رديفكاري ) : در روش خطي ، بهتر است به ترتيبي بذرها را در شيارها قرار داد كه فاصله بذرها از يكديگر ۱ تا ۲ سانتيمتر ، فاصله شيارها از هم ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتر باشند . سپس خاك اطراف شيارها را بروي بذرها بخوابانند .روش كرتي ( دستپاش ) : در روش كرتي ، بايستي دقت شود بذرها بطور يكنواخت در زمين پخش شوند .به اين منظور مي توان مقدار بذر مورد نياز براي كاشت را با ۲ تا۳ برابر خاك نرم و يا ماسه مخلوط نموده ، توامآ در زمين پاشيد .
سپس با ماله چوبي يا شن كش روي آنها را پوشانيد تا بذرها زير خاك رفته و در معرض تابش مستقيم آفتاب و هواي آزاد قرار نگيرند . همچنين در دسترس پرندگان نباشند .كود دادن : تربچه از لحاظ احتياج به مواد غذايي و كود خيلي قانع است به نحوي كه در زميني با حد اقل مواد غذايي مي توان دو نوبت متوآلي در سال تربچه را كاشت . لكن براي برداشت محصول خوب و مرغوب تقويت زمين ضرورت دارد .تذكر : چون تربچه معمولا پس از ۱۸ تا ۲۵ روز از تاريخ كاشت بذر ، قابل برداشت خواهد بود ، توصيه مي شود كه بذر آن را با ساير سبزيها بكارند تا زمين بخاطر كشت تربچه معطل نماند . به اين منظور مي توان تربچه را با سبزيهايي مانند : هويج درر يك زمان و يك محل كاشت . زيرا در حآلي كه تربچه برداشت مي شود ، هويج شروع به رشد ميكند و از زمين حد اكثر استفاده خواهد شد .بذر گيري : براي آن كه شخصا بتوان بذر خوب تهيه نمود و بذر مورد نياز سال بعد را تامين كرد . از آخرين محصول پاييزه تربچه هاي سالمتر و خوش فرم تر را جدا كرده ، جمع آوري مي نمايند و در زير خاك خشك كنار هم به صورت رديف مي خوابانند . در طول زمستان آنها را به همين شكل نگهداري نموده در اسفند تا فروردين ماه بتدريج آنها را از زير خاك خشك خارج كرده ، به فواصل ۴۰ تا ۵۰ سانتيمتر از يكديگر مي كارند . پس از مدتي شاخه گل آنها از خاك خارج شده گل مي دهد . در تيرماه و مرداد ماه بذرآنها مي رسد . پس از رسيدن بذرها ، شاخه هاي حامل بذرها را كه در غلاف ( غلاف بذرها را در داخل خود نگهداري مي كند ) قرار دارد قطع نموده و دسته مي كنند و در محل خشكي كه هواگير باشد خشك مي كنند . پس از آنكه غلاف ها خشك شدند آنها را با ملايمت و به آهستگي به زمين مي زنند ( مي كوبند ) تا بذرها از داخل غلاف ها خارج شوند .آنگاه بذرها را از خاشاك جدا ساخته و در قوطي ، جعبه و يا پاكت در محل مناسبي نگهداري مي كنند . در مورد تربچه هاي زمستانه بايستي از بذر تربچه هاي پائيزه بذر تهيه نمود
منبع: وبگاه مقالات کشاورزی و کلیه گرایشهای آن