آمادهسازيِ فارمهاي گوشتي براي فصل گرما
همانطوركه ميدانيد جوجههاي گوشتي براي كسب بهترين بازده بايد در مناسبترين دامنهء دمايي پرورش داده شوند. در گذشته براي بدست آوردن جوجههاي خوب گوشتي غذاي زيادي مصرف ميشد حال آنكه امروزه ارتقاء كيفيت ژنتيكِ مرغهاي مادر بهطور محسوسي ميزان مصرف غذارا كاهش داده است ، همچنين جوجههاي گوشتي با سرعت بيشتري رشد ميكنند ، و گوشتِ موردِ نيازِ بيشتري توليد مي كنند. در مقامِ قياس با اجداد پيشينِ كم بازده جوجههاي امروزي دماي زياد سالن تاثير نامطلوب بيشتري بر عملكرد و بازدهِ اقتصادي اين جوجهها دارد.
در شرايطي كه هواي بيرون سالن گرم است، فضاي داخلي سالن بايد به گونهاي باشد كه مرغها به سادگي بتوانند گرماي اضافي بدن خود را دفع كنند، و دماي بدنشان را به حد ايده ال برسانند. برايِ نيل بدين مقصود بايد رطوبت فضاي داخلي سالن را در حد توصيه شده نگهداشت ، همچنين ، براي افزايش دفع گرما بايد سرعت جريانِ باد سالن را افزود( اين شيوه wind_chill cooling يا خنك شدن به كمك باد نام دارد). براي بدست آوردن نتايج بهتر استفاده از شيوهء تهويهء طوليِ هواي سالن توصيه ميشود. در صورت استفاده از روش تهويهء طولي ميزان دفع گرما به طور محسوسي افزايش مييابد ، بدين ترتيب حتي اگر دماي سالن بيش از ميزان ‘ دماي مطلقِ دماسنج ‘ كه توصيه شده است باشد ، باز مرغها سالن را نسبتا خنك احساس ميكنند.
هنگام استفاده از روش تهويهء طولي ، متغير ديگري نيز براي ارزيابي كيفيت دماي محيط در دسترسمان قرار ميگيرد. از آنجا كه دماي مطلق دماسنج قادرنيست به مدت طولاني گزارش صحيحي از وضعيت دماي بدن مرغها بدهد لذا براي اطمينان از روند دقيق كارمان بهتر است از مجموعهء دو متغيرِ “ دماي مطلق دماسنج و سرعت باد در حال جريان در سالن “ استفاده كنيم. همانطو ركه در تصوير 1 نشان داده شده است روشهاي مختلفي براي ارزيابي شيوههاي متفاوت دفع موثر گرما وجود دارد.اما بايد دانست هرچند كه اين روشها حاصل تحقيقاتِ دانشگاهي و تجربياتِ فارمي هستند ، اما ممكن است تنها در حد تئوري بتوان از آن ها بهره برد، زيرا در عمل متغيرهاي بسياري نظيرِ سن، جنس، شرايط جسماني و يكپارچگي گله وجود دارند، كه بايد مد نظر قرار گيرند.بهترين شيوهء ارزيابي دما تحت نظر گرفتن خود مرغها در غالب رفتارهايي مثل ميزان تحرك ، خوردن و آشاميدن است ( براي درك بهتر اين موضوع به 10 نكتهء اشاره در پايان مقاله توجه كنيد).
امروزه بيشترِ سالنهاي مرغداري مدرن كه در مناطق گرمسير قرار دارند براي خنك نگهداشتن طيور خود علاوه بر امكانات ذكر شده ، از خنك كنندههاي تبخير هوا نيز استفاده ميكنند. افزودن دستگاههاي مهپاش به سالن يا استفاده از سيستم تبخير آب (بااستفاده از پد يا پوشال-م ) در جريان هواي سالن باعث ميشود دماي مطلق دماسنج پايين تر قرار گيرد ، جريان هواي سالن خنكتر شود و در نهايت مرغكمتر احساس گرما كند. با استفاده از اين روش و تحت شرايط مناسبي چون طراحي مناسب سالن ، تجهيزات كارآمد، و بهكارگيري سالنهاي طولي كه با سيستم تبخير آب خنك ميشوند ، حتي مرغهاي پرُ كرك و پر نيز عملكرد بسيار خوبي خواهند داشت گويي دماي سالن 70s F (20s C ) است در حالي كه دماي بيرون سالن به حدودِ 100 F(38 C) ميرسد.
امروزه صنعت مرغداري براي دستيابي به دماي ايده ال سالن با صرف ميزان معقولي امكانات و تجهيزات ، به استفادهء هرچه بيشتر از سيستمِ چرخها ي پدهاي خنككننده روي آورده است. اسپري كردن آب بهروي پدها و همچنين استفادهء همزمان از سيستمهاي مهپاش در صورت اعمال طراحي ، مديريت و نظارتٍِ صحيح نتايج بسيار موثر و خوبي در پي خواهد داشت.
روشن است كه بازده فارم در هواي گرم با شرايط و عملكرد سالن و تجهيزات آن بستگي قريبي دارد لذا نظارت دقيق بر تجهيزات جهتِ تحقق توصيههاي كارشناسان و آماده نمودنِ سالن و تجهيزات براي فصل گرما از اهميت خاصي برخوردار است. در انتهاي مقاله 10 نكتهء مهم در باب مديريت و موفقيت در تهويهء هواي گرم ذكر شده است ، مطالعهء اين نكات براي اتخاذ سياست و مديريتِ صحيحِ سالن در فصل تابستان خالي از فايده نيست.
1) رسيدگي به فنها و تسمههاي آنها پيش از فرا رسيدن فصل گرما
فنها مثلِ پمپهاي تخليهء گرما عمل ميكنند، از اين رو اگر با حداكثر ظرفيت كار نكنند ، توانايي آنها در تغييرِ شرايط نامساعدِ محيط تقليل مييابد.تيغهها و پوشش توري فنها را تميز كنيد و از سفت بودن تسمهها اطمينان حاصل كنيد. تسمهء گشاد موجب ميشود تيغهها با حداكثر دور (rpm ) نچرخند ، همچنين قرقره (فولي-م) نيز به سرعت فرسوده ميگردد. تحقيقاتِ مكرراً نشان دادهاند پوششهاي توري كثيف ميزان جريان هوا را تا 30% كاهش ميدهند.
تسمهها را بايد به طور معمول هر ساله تعويض كرد.تسمهء كهنهاي كه به دور فولي موتور هرز ميچرخد را بايد حتما جايگزين نمود (به شكل 2 مراجعه شود). تسمههاي كهنه به كنار فولي رانده ميشوند، يا نازكتر شده و روي فولي پايينتر ميايستند، كه با حادث شدن آن از ميزان دورِ فن كاسته ميشود ، درست مثل اينكه از فولي كوچكتري استفاده كرده باشيم. بايد آگاه باشيد كه با سفت كردنِ تسمه مشكل حل نميشود. طي تحقيقاتي كه در ايالاتِ جرجيا ، كاروليناي ِ شمالي ، و آلاباما به عمل آمد معلوم شد در بسياري از فارمها تسمههاي كهنه را سفتتر ميبندند اما بهخاطرِ فرسوده بودنِ تسمه و فولي دور چرخشِ فن نقصان آشكاري داشت. لذ ا بايد تسمه و فوليهاي كهنه را حتما تعويض كنيد. تنها شيوهء آزمودن ميزان چرخش صحيحِ فن بررسي نتايج كارِ آن با استفاده از تاكومتر (وسيلهء اندازهگيري جرخش-م) است.
تسمه زنجير كه در تصوير 3 نشان داده شده است ، نوع جديدتري از تسمههاست كه عملكردِ بهتري دارد و علاوه بر آن مراقبت كمتري نيز طلب ميكند. پس از 100 ساعت كارِ مداوم تنها لازم است يكي از دانههاي زنجير را از آن جدا ساخت و هيچگونه تنظيمي يا جايگزيني زنجير مورد نياز نيست. فنهايي كه در آنها از تسمهزنجير استفاده ميشود احتياجي به مكانيزم تنظيم سفتيِ تسمه ندارند.
2) رسيدگي به سيستمهاي خنككنندهء تبخيري
استفاده از جريان مناسبِ باد در سيستمهاي خنككنندهء جريانِهوا در سالنهاي طويل بسيار مهم ميباشد، اما بايد دانست در مناطق بسيار گرم سرعت جريانِ هوا به تنهايي كاري از پيش نميبرد. در صورتي كه دماي اضافي بدن مرغها به حد كافي دفع نشود، بايد به فكر استفاده از روش مطمئني براي حصول نتيجهء مطلوب بود.
استفاده از خنككنندهههاي تبخيري در سالن، به منظورِ افزايشِ سطح مرطوب در مقابل جريانِ باد است ، تا بدين وسيله فرايندِ خنككردن بهتر صورت پذيرد. با تبخيرِ آب و تبديل آن به بخار دماي هوا كاهش مييابد. در سيستمهاي چرخهاي( كه آب به صورت چرخه اي از روي پدها ميگذرد –م) استقرار كاملا عموديِ پدها ـ پنجرههاي پوشالدارـ و توزيع ِ صحيحِ سوراخهاي آب جهت رسيدن آب به همهء نقاطِ پد اهميت ويژهإي دارد( به تصويرِ4 مراجعه شود). براي حصولِ بهترين نتيجه بايد پدها بهطور كامل خيس بشوند همچنين شيارهاي روي پد نيز بايد كاملا باز باشند تا عبورِ هوا تسهيل گردد. براي اطمينان از نتيجهء كا ر بايد تا حد ممكن اين شيارها را چك كنيد و شيارهايِ مسدود را باز نماييد( به تصويرِ 5 مراجعه گردد). يكي از بهترين شيوهها براي اين كار استفاده از آب در حجمِ زياد بافشارِ معمولي است ، چه استفاده از آب با فشارِ زياد ممكن است باعثِ خرابي يا گسستگيِ پد شود. محصولات بسياري به بازار عرضه شده كه ميتوانند كارِ شما را در نرم كردنِ آلودگيهاي درونِ پدها تسهيل كنند. اغلب ميتوان اين تركيبات را با استفاده از يك سمپاش باغباني بروي پدها پاشيد و سپس آنها را رها كرد تا به قدر كافي خيس يخورند. در نهايت ميتوان اين آلودگيها را كه نرم شدهاند را با جريان آب به سادگي جارو كرد. هرگز از موادِ پاككننده و نرمكنندهأي كه حاوي كلر هستند استفاده نكنيد.دقت كنيد اين مواد حتما ويژهء كار شما ساخته شده باشند.
در صورتي كه در سالن از سيستمِ افشانهء آب و پد استفاده ميكنيد مراقب باشيد تا در صورتِ خرابي يا گرفتگيِ سر افشانهِها ، آنها راتعويض يا تميز كنيد. وجود نقاط خشك بر روي پد ورودِ هواي گرم را در پي دارد كه فرايندِ خنك كردن را دچارِ نقصان ميسازد(به تصويرِ 6 مراجعه شود). همچنين اگر شما از سيستمِ مهپاش استفاده ميكنيد نيز بايد همواره مراقبِ صحتِ كارِ افشانهها و گرفتگي ِ آنها باشيد. ميزانِ فشارِ مناسب و مقدارِ صحيحِ پوششِ مه را تا حدِ امكان تحتِ نظر داشته باشيد.
اگر سيستمِ خنككنندهء تبخيري شما مجهز به فيلتر است، رسيدگي ، تميز كردن و جايگزينيِ مداومِ تركيباتِ موجود در آنها ضروري است زيرا حتي اگر بخشي از فيلتر مسدود باشد ظرفيت خنككنندگي سيستم دچار ضعف ميشود( به تصويرِ 7 مراجعه شود).
3) عايق نگهداشتنِ سالن در مقابلِ عبورِ هوا
همانقدر كه عايق بودنِ سالن در هواي سرد حائز اهميت است عايق بودنِ آن در شرايط گرم نيز مهم است. بسياري براي پيشگيري از هر گونه نفوذ هواي سرد و براي صرفهجويي در هزينهء سوخت به داخلِ سالن بيرون از آن كار ميكنند. با نفوذِ هواي گرم به داخلِ سالن ، سيستم خنككنندهء تبخيري به طورِ مستقيم تحتِ تاثير قرار گرفته و دجار نقصان ميگردد ، در نتيجه هزينهء سيستمِ تهويه ، بالا ميرود. سالنهاي بسياري هستند كه مجهز به پرده نيستند ويا پردهء موردِ استفادهء آنها به حدِ كافي عايق نيست تا بتواند در دماي 5 F(2.7 C ) و يا بالاتر بهطورِ كارآمد عمل كند . آزمايشِ عايق بودنِ كامل سالن راميتوان بااندازهگيري فشارِ استاتيكِ (ايستا ) سالن پس از روشن كردنِ يك فنِ 48 inch (122-cm ) و بستنِ همهء درها ، خروجيها و پردهها انجام داد. نتجهء قابلقبول در آزمايشِ فشارِ ايستا برابر با 0.15 inch ستونِ آب است. اگر نتيجهء آزمايش كمتر از 0.10 inch ستونِ آب باشد ، لازم است كارهايي صورت گيرد. يكي از كارهاي موثري كه ميتوان براي عايق شدنِ سالن انجام داد قرار دادنِ پردهها به روي ديوارهاي جانبي است (به تصويرِ 8 مراجعه شود) . اما اگر با استفاده از اين روش و آزمونِ فشارِ ايستا نتايج دلخواه حاصل نشد ميتوان به كمك آزمونِ بمبِ رنگي (كه دودِ رنگي توليد مي كند) محل نشتِ هوا را شناسايي كرد.
4)استفاده از فنسهاي ضدِ جابجايي
اغلب تلاشهاي بسياري در غالب طراحي سالن و اعمالِ روشهاي ويژه براي يكسان نگهداشتن دماي وروديِ و دماي محيطِ داخليِ پشتِ فن صورت مي پذيرد اما به هر صورت همواره يك اختلافِ جزئي بين دماي ورودي و دماي محيطِ منتهي به فن وجود دارد. مرغها نيز به خاطرِ اين اختلاف جزئي ، اغلب در مقابل ورودي يا دريچهء هوا كه اندكي خنكتر از انتهاي سالن است تجمع ميكنند. بايد دانست در صورتِ عدمِ نصب فنس و عدمِ جلوگيري از جابجايي مرغها با ضعفِ عملكرد ( يعني كاهش وزن ، افزايش ضريب تبديل غذاو ضرر هاي ديگر) روبرو خواهيم بود. فنسها بايد همواره تميز و عاري از هرگونه انسداد باشند تا جريان هوا به آساني از ميانِ آنها عبور كند. استفاده از فنسهاي حجيم و بسيار محكم اكيدا توصيه نميشود( به تصوير 9 مراجعه شود) . نصبِ فنسها بايد تا حد امكان به موقع و سريع صورت بگيرد. در صورتي كه بخواهيد د رفصل گرما در تهويهء هواي سالن نتيجه اي موفقيت آميز بدست آوريد ، مديريت و استفاده از اين فنسها بسيار مهم و حساس ميباشد.
5) آماده نگه داشتن سيستمهاي اضطراري
مواقعي پيش ميآيد كه عملكردِ گله و يا حتي حيات آن عميقاً به عملكردِ صحيح تجهيزات بستگي پيدا ميكند. بايد همواره در مقابل هر گونه ضعف يا قطع برق آماده بود. براي تحقق اين هدف ; استفاده از ترموستاتهاي پشتيبان ، بازرسي و نظارت بر پردههاي عايق و جلوگيري از افتادنِ آنها ، آماده نگهداشتن ژنراتورها و سيستمهاي الكتريكي الزامي است. به اعتقادِ ما بهتر است ، همواره تمامِ سيستمهاي الكتريكي و سيمكشي شده را با احتمال هر گونه خرابي بازرسي كرد تا هميشه مدارشكنهاي يدك در دسترس داشته باشيم . همچنين بايد مدار شكنها را كنترل كرد ، تا داغ نشوند. مرقب باشيد هرگز سيمهاي لخت را به طور مستقيم لمس نكنيد.مدارشكنهاي اصلي را به طور مداوم تحت نظر داشته و به خاطر داشته باشيد در صورتي كه يك مدار شكن زياد داغ شود ، احتمالا به زودي ميسوزد.
لازم است هميشه يك ژنراتور اضطراري آماده داشته باشيم ، زيرا در يك روز گرم با قطع برق تلفاتِ شديدي متحمل خواهيم شد ، مگر آنكه ژنراتور به موقع به ياريمان برسد(به تصوير 10 مراجعه شود). ژنراتور بايد به يك سيستمِ انتقال نيرويِ خودكار مجهز باشد و همواره آماده بهكار باشد. ژنراتورِ خالي از سوخت يا ژنراتوري كه به هر علتي ممكن است كار نكند ، قابل اطمينان نيست. همهء ژنراتورها بايد هر هفته يكبار به مدت 30 دقيقه آزمايش شوند. سعي كنيد از كاركردِ صحيح زنگهاي خطر داخلي و خارج از ساختمان مطمئن شويد.
صنعت پرورش طيور امروز مفتخر به داشتن طيوري با بازده بالا است، در اين راستا تكنولوژي نقش مهمي در بالا بودن بازده گلهها داشته است.پرورش دهندگاني كه هميشه سالن و تجهيزاتشان را آماده نگه داشته اند سرانجام متوجه نتايج مثبت عملشان خواهند شد.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )